Terapia protonowa w leczeniu raka prostaty

Precyzyjna, łagodna metoda leczenia raka prostaty z minimum skutków ubocznych. Obecnie protonoterapia pozwala nam pomyślnie wyleczyć do 97 % pacjentów z rakiem prostaty niskiego ryzyka. 

Od 2012 roku, od czasu otwarcia Centrum Terapii Protonowej, leczyliśmy już ponad 2,5 tysiąca pacjentów z rakiem prostaty. Po ich wieloletniej obserwacji Centrum Terapii Protonowej może pochwalić się doskonałymi wynikami i sukcesami protonoterapii na tym polu. Bieżące analizy naszych wyników pokazują, że do dziś udało nam się wyleczyć łącznie 97 % pacjentów z rakiem prostaty niskiego ryzyka, z czego 99% pacjentów nie ma problemów z nietrzymaniem moczu.

Współczesna terapia onkologiczna ma na celu maksymalizację szans pacjentów na wyleczenie, a jednocześnie minimalizację skutków ubocznych związanych z terapią. Ten cel udaje się osiągnąć dzięki nowoczesnej i bezpiecznej protonoterapii.

Leczenie operacyjne jest obciążone wysokim ryzykiem wystąpienia impotencji. Jednym z powikłań po operacji raka prostaty jest również nawrót choroby. W takich wypadkach pacjenci po operacji muszą zostać poddani dalszemu leczeniu, najczęściej jest to naświetlanie. Zostają przez to narażeni na ryzyko wystąpienia dalszych skutków niepożądanych związanych nie tylko z operacją, ale również z konkretną metodą naświetlania.

Kolejna opcja to "aktywny monitoring", stanowiący alternatywę do leczenia radykalnego, jednak tylko w pewnej konkretnej grupie pacjentów chorujących na mało agresywny nowotwór niskiego ryzyka. U tych pacjentów zakłada się, że choroba nie będzie postępować lub będzie postępować bardzo wolno. Ma to na celu odsunięcie w czasie lub uniknięcie definitywnego radykalnego leczenia.

Naświetlanie to efektywny sposób leczenia raka prostaty. O tej metodzie leczenia warto uzyskać informacje, a lekarz prowadzący powinien dać pacjentowi wybór, czy będzie to naświetlanie fotonami czy protonami.

Swoją dokumentację medyczną w celu oceny, czy protonoterapia będzie w danym przypadku wskazana, możesz wysłać e-mailem na patient@ptc.cz. Ewentualnie możesz skontaktować się z naszymi koordynatorami leczenia, którzy są gotowi, by odpowiedzieć na wszystkie Twoje pytania dotyczące protonoterapii. Możesz skontaktować się z nimi pod numerem +420 222 999 000.

Jeżeli Twój lekarz stwierdził u Ciebie raka prostaty, zastanów się, jakie masz możliwości. To nieprawda, że decyzję musisz podjąć natychmiast. Całkowite szanse na wyleczenie zależą przede wszystkim od tego, w jakim stadium wykryto u danej osoby raka prostaty. Pamiętaj, Twoja decyzja odnośnie sposobu leczenia, będzie miała ogromny wpływ na Twoje dalsze życie. Nasi lekarze chętnie odpowiedzą na wszystkie Twoje pytania związane z PROTONOTERAPIĄ, dlatego skontaktuj się z nami bez wahania jak najszybciej.

TY musisz zrobić tylko jedno: przyjść do NAS w porę. MY jesteśmy od tego, by Ci pomóc.

• Jaką metodę leczenia zalecił mój lekarz prowadzący?
• Czy poinformował mnie o ryzykach i powikłaniach związanych ze wszystkimi aktualnie stosowanymi metodami leczenia?
• Czy poinformował mnie o protonoterapii?
• Czy przekazał mi, jakie powikłania i ryzyko wiążą się z operacją lub ze standardowymi metodami naświetlania?
• Czy mam już wystarczająco dużo informacji?
• Czy wiem, jaką mam podjąć decyzję?
• Czy wiem, jak zapobiec powikłaniom i obniżyć w swoim przypadku ryzyko impotencji, nietrzymania moczu?
• Czy lekarz poinformował mnie, na czym polega w przypadku mojej choroby protonoterapia?
• Czy protonoterapia potrafi zniszczyć nowotwór z dokładnością do milimetra i ochronić moje zdrowe organy?
• Dlaczego protonoterapia daje najlepsze rezultaty?

Poniżej poznasz odpowiedź na Twoje pytania

Zastanów się, jakie masz możliwości. Decyzji nie musisz podejmować od razu. Wybrana metoda leczenia w zasadniczy sposób wpłynie na jakość życia nie tylko w trakcie leczenia, ale również po jego zakończeniu. Niepożądane skutki mogą się różnić w zależności od metody leczenia raka prostaty.

Dzięki doświadczeniu naszych lekarzy, naszej technologii, doskonałym wynikom i profesjonalnemu podejściu pacjent ma maksymalne szanse na wyleczenie.

• Radioterapia protonowa ma minimalną toksyczność (skutki uboczne). Ostatnie opublikowane prace opisują w oparciu o duże zbiory chorych poważną toksyczność leczenia u mniej niż 1% chorych. W porównaniu z opublikowanymi danymi dla radioterapii fotonowej i zabiegów operacyjnych jest to minimalna toksyczność, znacznie niższa niż w przypadku pozostałych metod.
• W odróżnieniu od leczenia chirurgicznego radioterapia protonowa nie powoduje impotencji i znacząco poprawia jakość życia chorych.
• W przypadku raka prostaty wysokiego ryzyka radioterapia protonowa pozwala naświetlać węzły limfatyczne miednicy, gdzie występuje duże prawdopodobieństwo niewydolności subklinicznej. W takiej sytuacji klinicznej najlepiej widać zalety dozymetryczne i kliniczne radioterapii protonowej w ochronie organów jamy brzusznej, zwłaszcza krezek jelitowych.
• Radioterapia protonowa odbywa się ambulatoryjnie. Dla raka prostaty niskiego i średniego ryzyka można zastosować naświetlanie stereotaktyczne trwające łącznie 10 dni.
• Prawdopodobieństwo wyleczenia mierzone w okresie pięciu lat bez nawrotu PSA według najnowszych opublikowanych danych dla raka prostaty niskiego ryzyka wynosi 97-99%, dla raka prostaty średniego ryzyka 85-95%, a dla raka prostaty wysokiego ryzyka 75-85%. Tego typu wyników zazwyczaj nie udaje się osiągnąć z zastosowaniem techniki fotonowej lub zabiegów operacyjnych.

Na rysunku schematycznym pokazano rozmieszczenie dawki promieniowania w organizmie podczas radioterapii z użyciem fotonów i protonów.  Jak widać, wiązka protonów naświetla wyłącznie tzw. obszar docelowy (obszar prostaty), co oznacza, że naświetlanie jest ukierunkowane prawie wyłącznie na tkankę zaatakowaną przez chorobę. Z kolei naświetlanie fotonami ze względu na swoje cechy fizyczne istotnie wpływa również na okoliczne zdrowe struktury w jamie brzusznej.

Na podstawie ogólnoświatowych doświadczeń i wieloletnich wyników u leczonych pacjentów widać, że pacjenci po protonoterapii w porównaniu z innymi dostępnymi metodami leczenia zachowują wysoką jakość życia.

Raka prostaty można leczyć na różne sposoby

W leczeniu raka prostaty może to być zabieg chirurgiczny (radykalna prostatektomia) lub radioterapia, która jest obecnie dostępna jako radioterapia fotonowa i protonowa. Można również pacjenta obserwować i zaczekać z leczeniem do czasu progresji (pogorszenia) choroby.

Porównaliśmy skutki uboczne najczęstszych metod leczenia – operacji i naświetlania fotonowego.

Operacja (radykalna prostatektomia)

Operacja to poważny, rozległy zabieg chirurgiczny w pełnym znieczuleniu, wymagający każdorazowo hospitalizacji pacjenta. Podczas operacji zostaje usunięty gruczoł krokowy z tzw. torebką gruczołu i pęcherzykami nasiennymi i zostaje utworzone nowe zespolenie cewki moczowej z pęcherzem moczowym. Dlatego przez cewkę moczową do pęcherza moczowego zostaje wprowadzona rurka (cewnik), która pozostaje tam przez okres od dwóch do sześciu tygodni. Pomimo postępów w metodach operacyjnych (jak np. operacje wykonywane przez roboty), długotrwałe wyniki pokazują, że ryzyko nadal pozostaje.

• Do wczesnego ryzyka i powikłań pooperacyjnych należy ból, krwawienie, infekcja.
• Do późnego ryzyka i powikłań należą zaburzenia erekcji (pacjent nie może osiągnąć normalnej erekcji) i inkontynencja (nietrzymanie moczu).
• Zaburzenie erekcji po radykalnej prostatektomii występuje u 30-100% pacjentów.
• Nawet 15% pacjentów po operacji musi korzystać z różnych środków na nietrzymanie moczu.
• Skutkiem operacji jest np. niemożliwość osiągnięcia każdorazowo ejakulacji ze względu na przerwane nasieniowody.
• Co trzeci zoperowany mężczyzna musi zostać poddany naświetlaniom pooperacyjnym.

Do ryzyka powikłań pooperacyjnych w takiej sytuacji dochodzi jeszcze ryzyko niepożądanego działania i powikłań wskutek naświetlania. Główną przyczyną jest zazwyczaj to, że pacjentowi nie określono dokładnie stadium choroby i odpowiedniej do niego metody leczenia.

(Cytowano ze strony internetowej Czeskiego Towarzystwa Urologicznego)

Naświetlanie fotonami

W leczeniu raka prostaty można zdecydować się również na klasyczną radioterapię, tzw. naświetlanie fotonami. Naświetlanie nowotworu z użyciem fotonów. Fotony przekazują swoją energię już w drodze do nowotworu. Nie zatrzymują się w nim, ale przechodzą dalej przez organizm. Powoduje to niepożądane naświetlenie zdrowych tkanek i organów w okolicach nowotworu. Naświetlanie fotonami wiąże się tym samym z dalszymi niepożądanymi powikłaniami.

• Około 5% mężczyzn cierpi po zwykłym naświetlaniu na długotrwałe nietrzymanie moczu.
• Czterech na dziesięciu mężczyzn zazwyczaj cierpi na problemy z erekcją.

Oprócz nowotworu naświetlane są również zdrowe tkanki i organy znajdujące się w bezpośredniej bliskości. Fotony przechodzą za nowotwór i atakują na przykład odbyt, jelita czy pęcherz moczowy. Zwykła terapia fotonowa trwa 33 - 41 dni, często towarzyszą jej biegunki, problemy z moczem, zmęczenie, mdłości.

Leczenie odbywa się ambulatoryjnie i trwa 5, 19 lub 21 dni roboczych, w zależności od schematu określonego przez lekarza na podstawie wstępnej konsultacji i dodatkowych badań diagnostycznych.

Ocena wstępna

Aby nasz zespół medyczny mógł ocenić, czy protonoterapia będzie w danym przypadku wskazana, potrzebujemy uzyskać od Ciebie kilka informacji medycznych. Twój koordynator leczenia wytłumaczy Ci dokładnie, jakich informacji potrzebujemy. Zwykle potrzebujemy również zdjęć, np. RM, TK lub PET. Informacje te możesz uzyskać w szpitalu lub klinice, gdzie zostały wykonane badania, pacjentowi są często udostępniane na płycie CD. Możemy przekazać Ci dane do logowania, które umożliwią Ci przesłanie zawartości płyty CD na nasz zabezpieczony serwer. Ewentualnie możesz nam wysłać płytę CD pocztą.

Wszystkie inne informacje dot. Twojej diagnozy i wcześniejszego leczenia, które posiadasz są bardzo użyteczne. Zachęcamy do przekazania nam już na samym początku największej liczby informacji. Twój przypadek zostanie następnie oceniony przez zespół medyczny na codziennym spotkaniu komisji orzekającej. Twój koordynator leczenia skontaktuje się z Tobą, by poinformować Cię o ocenie lub ewentualnie z prośbą o udzielenie informacji dodatkowych, jeśli są one niezbędne do podjęcia ostatecznej decyzji przez naszych onkologów.

W celu uzyskania oceny nie musisz przyjeżdżać do Pragi.

Planowanie protonoterapii – plan naświetlań

Kiedy przyjedziesz do Pragi, by rozpocząć leczenia, najpierw czeka Cię osobista konsultacja z radioonkologiem. Podczas konsultacji zostaną omówione skutki uboczne i oczekiwane rezultaty leczenia w Twoim konkretnym przypadku, jak również konkretny plan leczenia. Lekarz wytłumaczy Ci także, czego możesz oczekiwać podczas leczenia oraz po nim. Odpowie także na wszystkie Twoje pytania.

Pierwsza faza leczenia obejmuje skany diagnostyczne w Centrum Terapii Protonowej (RM i/lub TK, przygotowanie urządzenia stabilizującego, itd.). Kluczem do sukcesu leczenia jest jego precyzyjne zaplanowanie. Dlatego zespół fizyków i lekarzy klinicznych przygotowuje dla każdego pacjenta indywidualny plan naświetlań, według którego będzie przebiegać protonoterapia. Plan naświetlań określa m.in. kierunki i intensywność wiązki protonowej, która będzie naświetlać nowotwór. Proces ten jest bardzo skomplikowany a jego zakończenie trwa zazwyczaj tydzień, zanim rozpocznie się leczenie.

Terapia odbywa się w trybie ambulatoryjnym. Pacjent przychodzi do Centrum Terapii Protonowej na leczenie i na regularne kontrole w trakcie terapii. Jedna wizyta trwa około 60 minut, naświetlanie to kwestia kilku minut. Przed każdym naświetlaniem dokładnie sprawdzamy rentgenem ułożenie pacjenta do naświetlenia oraz przeprowadzamy kilka kontroli cząstkowych, bez których nie można rozpocząć naświetlania. Co najmniej raz w tygodniu pacjent jest poddawany kontroli lekarskiej. Lekarz omawia wtedy z pacjentem przebieg terapii i sprawdza jego stan zdrowia.

Poszczególne dawki lecznicze z reguły podawane są codziennie, od poniedziałku do piątku. Leczenie nie może zostać przerwane, z wyjątkiem poważnych powodów zdrowotnych.

Rak prostaty to najczęstsza diagnoza leczona w światowych centrach protonototerapii. Jest to również diagnoza, z którą leczono największą liczbę pacjentów protonami, których było już kilkadziesiąt tysięcy. Powodem jest stosunkowa regularność, niewielkie wymiary naświetlanej masy, a także stabilność tkanek, przez które przenika wiązka protonowa (mięśnie i szkielet). Chociaż jest to diagnoza obszernie dyskutowana w środowiskach lekarskich, obecnie nie istnieją zrandomizowane opracowania porównawcze terapii fotonowej i protonowej dla tej diagnozy. Wyniki wielu tysięcy leczonych pacjentów jednoznacznie przemawiają na rzecz protonoterapii.

Podsumowanie wyników opublikowanych prac na temat raka prostaty

Prawdopodobieństwo wyleczenia mierzone w okresie 5 lat bez nawrotu PSA według najnowszych opublikowanych danych dla raka prostaty niskiego ryzyka wynosi 97-99%, dla raka prostaty średniego ryzyka 85-95%, a dla raka prostaty wysokiego ryzyka 75-85%. Tego typu wyników zazwyczaj nie udaje się osiągnąć z zastosowaniem techniki fotonowej lub zabiegów operacyjnych.

Radioterapia protonowa ma minimalną toksyczność (skutki uboczne). Ostatnie opublikowane prace opisują w oparciu o duże zbiory chorych poważną toksyczność leczenia u mniej niż 1% chorych. W porównaniu z opublikowanymi danymi dla radioterapii fotonowej i zabiegów operacyjnych jest to minimalna toksyczność, znacznie niższa niż w przypadku pozostałych metod.

W odróżnieniu od leczenia chirurgicznego radioterapia protonowa nie powoduje impotencji i znacząco poprawia jakość życia chorych.

W przypadku raka prostaty wysokiego ryzyka radioterapia protonowa pozwala naświetlać węzły limfatyczne miednicy, gdzie występuje duże prawdopodobieństwo niewydolności subklinicznej. W takiej sytuacji klinicznej najlepiej widać zalety dozymetryczne i kliniczne radioterapii protonowej w ochronie organów jamy brzusznej, zwłaszcza krezek jelitowych.

Radioterapia protonowa odbywa się ambulatoryjnie, zazwyczaj nie wiąże się z niezdolnością do pracy. Dla raka prostaty niskiego i średniego ryzyka można zastosować naświetlanie stereotaktyczne trwające łącznie 10 dni.

Zgodnie z aktualnymi wytycznymi (międzynarodowe rekomendacje) obie metody (naświetlanie fotonowe i protonowe) uważa się za możliwe do zastosowania. Protonoterapia nie jest metodą nową – od 1991 roku istnieje pierwsza wyłącznie kliniczna (nie akademicka) placówka (Loma Linda, Kalifornia, USA), a liczba chorych na raka prostaty leczonych protonami sięga kilkudziesięciu tysięcy. Jest to leczenie z użyciem doskonale rozwiniętej technologii, sprawdzonej w warunkach klinicznych na przestrzeni blisko trzech dekad. W ciągu ostatnich dwóch lat pojawiło się mnóstwo publikacji, które opisują wyniki i zalety protonów właśnie w tej diagnozie.

Dostępne są doskonałe wyniki z dużych badań prospektywnych i dane, które potwierdzają wyższą skuteczność i bezpieczeństwo naświetlania protonowego w porównaniu z naświetlaniem fotonowym (IMRT). Dane te pochodzą w szczególności z USA i Japonii, czyli krajów, w których radioterapia protonowa ma najlepsze zaplecze (np. w USA obecnie działa już 26 ośrodków, 9 jest właśnie kończonych) i należy do częstych zabiegów. Przekonujące dane i opublikowane prace znalazły swoje odzwierciedlenie w zaktualizowanych rekomendacjach Amerykańskiego Stowarzyszenia Onkologii Radiacyjnej w 2018 roku, gdzie radioterapię protonową prostaty uznano według aktualnych wytycznych stowarzyszenia (NCCN Guidelines v. 4 2018) za standardową metodę leczenia raka prostaty.

W 2016 roku w New England Journal of Medicine opublikowano wyniki istotnej zrandomizowanej próby klinicznej oceniającej efektywność leczenia i jakość życia chorych na raka prostaty leczonych chirurgicznie, przez naświetlania lub na początku wyłącznie aktywnie obserwowanych. Badanie przeprowadzono na 1643 pacjentach, okres obserwacji wynosił 10 lat. W badaniu stwierdzono, że:

• umieralność na raka prostaty w grupach była analogiczna, nie udowodniono różnic w zgonach z innych przyczyn,
• u pacjentów leczonych chirurgicznie lub przez naświetlanie zaobserwowano niższe ryzyko postępowania choroby i przerzutów,
• radioterapia miała przejściowo negatywny wpływ na funkcje seksualne, które później poprawiły się; nie miała wpływu na nietrzymanie moczu. Problemy żołądkowo-jelitowe zaobserwowano 6 miesięcy po radioterapii, po czym nastąpiła poprawa, w przypadku pozostałych metod nie zaobserwowano żadnych,
• jeżeli chodzi o jakość życia w badaniu stwierdzono, że leczenie chirurgiczne ma najgorsze efekty z perspektywy funkcji seksualnych i nietrzymania moczu. Choć po pewnym czasie zaobserwowano nieznaczną poprawę, wyniki dla leczenia chirurgicznego w tych obszarach były najgorsze przez cały okres prowadzenia badania klinicznego.

Ryzyko raka prostaty rośnie z wiekiem. W grupie pomiędzy 40 a 60 rokiem życia grozi co 39 mężczyźnie. Co roku w Czechach na raka prostaty zapada aż 7 tys. mężczyzn, co znaczy, że jest to druga najczęstsza choroba onkologiczna wśród mężczyzn.

Test PSA pozwala nam wychwycić raka prostaty już we wczesnym stadium, kiedy nie wykrywa go żadna inna metoda. Badanie PSA wykonywane jest po 40. roku życia i pozwala nawet przewidzieć ryzyko wystąpienia u danego pacjenta raka prostaty w przyszłości. Po pięćdziesiątym roku życia mężczyźni powinni raz w roku udać się na badanie do urologa. Jeżeli wśród osób spokrewnionych jest ktoś, kto cierpi na raka prostaty, regularne badania powinno się robić już od czterdziestego roku życia.

Jeżeli wykryto u Ciebie raka prostaty i nie wiesz, co dalej, szukasz informacji lub zastanawiasz się nad wyborem metody leczenia, skontaktuj się z naszymi koordynatorkami leczenia pod numerem telefonu +420 222 999 000. Chętnie odpowiedzą na wszystkie Twoje pytania.

Leczenie raka prostaty: profilaktyka to podstawa

Jeżeli odczuwasz ból lub pieczenie podczas oddawania moczu lub w moczu lub spermie pojawi się krew, jak najszybciej odwiedź naszego urologa (więcej informacji poniżej).